Abstrakt

W ostatnich latach duże zainteresowanie wśród naukowców budzą adipokiny. Są to cząstki wykazujące działanie plejotropowe, wpływające na wystąpienie insulinooporności, angiogenezę, metabolizm tkanki tłuszczowej oraz uczestniczące w procesach zapalnych. Adipokiny są wytwarzane w tkance tłuszczowej żółtej, a więc zmiany w ilości tej tkanki, a także jej funkcjonowaniu powodują zmiany w stężeniu tych białek. Duże nadzieje wiąże się z możliwością wykorzystania pomiarów stężeń krążących adipokin jako markerów stanów chorobowych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2, zapalenie trzustki oraz różnego typu nowotworów (np. rak żołądka, płuc czy okrężnicy). Do adipokin będących przedmiotem badań należą m.in. leptyna, apelina, rezystyna, adiponektyna, wisfatyna. W pracy przedstawiono rolę i znaczenie chemeryny i omentyny w diagnostyce zespołów metabolicznych oraz wybranych nowotworów. W cukrzycy typu 2 zarówno chemeryna jak i omentyna zwiększają wrażliwość na insulinę, co wiąże się ze zwiększonym wychwytem glukozy przez komórki organizmu. U pacjentów chorych na cukrzycę typu 2 stężenie omentyny w osoczu obniża się, natomiast stężenie chemeryny rośnie. Podobną tendencję zmian stężeń tych adipokin odnotowano u pacjentów otyłych. Jako marker chorób nowotworowych chemeryna okazała się przydatna w diagnozowaniu raka żołądka, międzybłoniaka oraz zespołu policystycznych jajników, który może prowadzić do rozwoju raka endometrium. Należy podkreślić, że podwyższone stężenia omentyny zaobserwowano w raku okrężnicy, a wzrost ekspresji genu kodującego omentynę w polipach nosa i międzybłoniaku opłucnej.

Wstęp

Tkanka tłuszczowa żółta spełnia w organizmie człowieka wiele użytecznych funkcji. Bierze udział w magazynowaniu energii w postaci triacylogliceroli, termoregulacji oraz w procesach odpornościowych. Jest najważniejszym źró- dłem energii w organizmie ludzkim. Kilogram zgromadzonych w tkance tłuszczowej triglicerydów to około 300 000 kJ energii, natomiast energia zmagazynowana w postaci białek (głównie w tkance mięśniowej) to tylko 26 000 kJ, a w postaci glikogenu wątrobowego 2 100 kJ. Na przestrzeni ostatnich lat coraz częściej badana jest funkcja endokrynna tkanki tłuszczowej. Wytwarza adipokiny, biologicznie aktywne cząstki, które wykazują działanie plejotropowe. Obecnie znanych jest ponad 100 różnych adipokin, a funkcja wielu z nich nie została poznana. Pierwszą poznaną adipokiną była leptyna. W kolejnych badaniach odkryto: wisfatynę, rezystynę, apelinę, omentynę, chemerynę, adiponektynę, kartonektynę, waspinę [20]. Adipokiny mogą pełnić rolę w obrębie tkanki tłuszczowej. Mogą również, poprzez krążenie systemowe, oddziaływać na funkcjonowanie innych tkanek. Biorą także udział w procesach zapalnych oraz krzepnięcia. Wpływają również na wystąpienie insulinowrażliwości. Ponadto regulują ilość pobieranego pokarmu, wpływając przez to na masę ciała. Ponieważ adipokiny (lub według niektórych autorów adipocytokiny) są wytwarzane w tkance tłuszczowej żółtej, można przypuszczać, że nieprawidłowa ilość tej tkanki (otyłość) skutkuje zmianami w wydzielaniu tych białek. Ważnym z punktu klinicznego może okazać się związek otyłości brzusznej (i związanych z nią zaburzeń w wytwarzaniu adipokin)z wystąpieniem cukrzycy typu 2 (T2DM), chorób układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżycy), czy nowotworów. Tematem pracy jest rola dwóch spośród adipokin; omentyny i chemeryny.

Omentyna

Omentyna (intelektyna 1) jest adipokiną o masie 34 kDa, wydzielaną przede wszystkim przez tkankę tłuszczową trzewną. Pierwszymi komórkami, w których wykazano występowanie omentyny były komórki Panetha. Omentyna jest zdolna do wiązania się z galaktofuranozowymi elementami ściany komórkowej bakterii, stanowiąc w ten sposób element układu odpornościowego błony śluzowej jelita. Dalsze badania wykazały także jej udział w zwiększeniu indukowanego przez insulinę wychwytu glukozy przez komórki tkanki tłuszczowej [26]. W tkance tłuszczowej osób otyłych oraz chorych na cukrzycę typu 2 obserwuje się obniżenie ekspresji mRNA dla tego białka. Podobny spadek ekspresji wykazano w chorobie Crohna oraz w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS). Przeciwzapalna rola omentyny w stanach zapalnych polega na obniżeniu ekspresji białka C-reaktywnego (CRP), czynnika martwicy nowotworów (TNF-α) i jądrowego czynnika transkrypcyjnego (NF-κB) [26].

Omentyna w zespole metabolicznym

Obecnie wiadomo, że zmiany w  stężeniu omentyny mają wpływ na wzrost masy ciała oraz wystąpienie T2DM. Zhang i wsp. [35] wykazali, że stężenie tej adipokiny w osoczu osób zdrowych wynosi 994,71 ± 435,90 ng/L, u pacjentów z T2DM i nadwagą 748,00 ± 322,51 ng/L, u chorych z T2DM i otyłością 530,44 ± 357,35 ng/L, a u pacjentów z T2DM i prawidłową masą ciała 821,16 ± 312,50 ng/L. W tym samym badaniu zaobserwowano także, że omentyna może modulować działanie insuliny [35]. Obniżenie stężenia omentyny u  pacjentów z T2DM potwierdzają również inne badania [33]. Uważa się, że obniżone stężenie tej adipokiny może prowadzić do wystąpienia insulinooporności. Jednak mechanizm tego procesu nie został dotąd wyjaśniony [35]. Wiadomo także, że stosowanie metforminy powoduje wyraźny wzrost stężenia omentyny [26]. Podobny efekt wykazano po zastosowanie diety niskokalorycznej w celu redukcji masy ciała (zmiana stężenia omentyny z 44,9 ± 9,02 ng/ mL u osób otyłych do wartości 53,4 ± 8,8 ng/mL po zastosowaniu diety) [18]. Wyniki tego doświadczenia różnią się jednak znacznie od wyników otrzymanych w badaniach przeprowadzonych przez Zhang i wsp. [35]. Podobnie w  doświadczeniu prowadzonym przez de Souza Batista i wsp. [7] wykazano obniżone stężenie omentyny u osób otyłych w porównaniu z osobami zdrowymi; wartości średnie wynosiły odpowiednio 370 ng/mL i 310 ng/mL. W badaniu tym zaobserwowano również ujemną korelację między stężeniami omentyny a insulinoopornością. Należy podkreślić, iż stężenie omentyny u pacjentek z cukrzycą ciężarnych jest znacznie niższe, niż u kobiet z prawidłową tolerancją glukozy. Wiadomo też, że w ciąży wydzialenie omentyny przez łożysko jest znacznie większe niż przez tkankę tłuszczową i zależy od trymestru ciąży (jest wyższe w pierwszym trymestrze ciąży niż w drugim) [1]. Wyjaśnienie wpływu omentyny na wystąpienie cukrzycy ciężarnych wymaga jednak dalszych badań [30].

U pacjentów z miażdżycą tętnic obserwuje się obniżenie stężenia omentyny [21]. Stężenie tej adipokiny u osób z miażdżycą wynosiło 206 ± 48,4 ng/mL, a u osób zdrowych 345 ± 80 ng/mL. Można przypuszczać, że podwyż- szone stężenie omentyny chroni kardiomiocyty przed apoptozą. Zjawisko to zależy od kinazy Akt i  AMPK. Obniżone stężenie omentyny obserwuje się również u chorych ze zdiagnozowaną chorobą wieńcową [14].

Lapointe i wsp. [15] wykazali natomiast, że zmniejszone stężenie omentyny można zaobserwować u pacjentów poddanych operacjom bariatrycznym. Należy jednak zaznaczyć, że obniżenie to wiązało się z podwyższeniem stężenia markerów uznawanych za czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (homocysteiny i bilirubiny) [27]. Według Uemura i wsp. [27] omentyna może brać udział w hamowaniu rozrostu mięśniówki gładkiej naczyń, wywołanego uszkodzeniami, co może mieć istotny wpływ na powstanie procesu miażdżycowego. Brunetti i wsp. [5] wykazali, że stosowanie u szczurów dootrzewnowo omentyny w dawce 8 µg przez okres 14 dni spowodowało obniżenie ciśnienia krwi, wzrost stężenia cytruliny (uznawanej za marker syntezy NO), a także obniżenie ekspresji genu kodującego interleukinę 6 (IL- 6). Zmiany te mogą wskazywać na działanie hipotensyjne omentyny, związane z nasileniem syntezy NO jako czynnika naczyniorozszerzającego [5]. Yamawaki i wsp. [32] podają, że działanie 300 ng omentyny na wyizolowaną aortę szczura hamuje jej skurcz, a także powoduje relaksację naczynia uprzednio obkurczonego w wyniku działania noradrenaliny. Autorzy sądzą, że proces ten odbywa się za pośrednictwem NO, którego synteza ulega zwiększeniu pod wpływem omentyny [32]. Inne badania wskazują na istnienie ujemnej korelacji między stężeniami omentyny a  występowaniem chorób sercowo- naczyniowych [16]. Badania Zhang i wsp. [37] wykazały, że omentyna zmniejsza ekspresję cząsteczek adhezyjnych śródbłonka poprzez hamowanie szlaku ERK/NF-κB.

Omentyna w chorobach nowotworowych

Podwyższone stężenia omentyny w osoczu obserwuje się u pacjentów z rakiem okrężnicy [9] oraz prostaty [28]. Badania immunohistochemiczne wykazują ekspresję omentyny w polipach nosa [22] i międzybłoniaku opłucnej [29]. Fazeli i wsp. [9] podają, że stężenie omentyny u chorych na raka okrężnicy wynosi 201,37 ng/ mL, a u osób zdrowych 8,95 ng/mL. Wyniki te wskazują na znaczny wzrost stężenia tej adipokiny u pacjentów z chorobą nowotworową.

W badaniach in vitro wykazano, że podawanie omentyny do hodowli komórek raka wątrobowokomórkowego zwiększa ekspresję białka TP53, bez zwiększenia stężenia jego mRNA, co sugeruje, że wzrost stężenia tego białka może być związany z jego potranslacyjną modyfikacją (acetylacją). Wiadomo że omentyna hamuje deacetylację białka TP53 poprzez inhibicję działania deacetylazy Sirt1 [36]. Autorzy podają, że 24-godzinna inkubacja hodowli komórkowej z omentyną w stężeniu 1 mg/ml powoduje 2,5-krotne zwiększenie stosunku bax/bcl-2 ze zwiększeniem aktywności kaspazy 3 [36]. Być może wzrost stę- żenia omentyny opisywany w przypadku raka prostaty i okrężnicy stanowi element mechanizmu obronnego organizmu skierowanego przeciwko komórkom nowotworowym. Niektórzy autorzy sugerują, że omentyna może wywierać stymulujący wpływ na progresję choroby nowotworowej poprzez szlak sygnalizacji Akt [9]. Stymulacja proliferacji przez omentynę za pośrednictwem szlaku sygnałowego Akt odbywa się m.in. w osteoblastach [31]. Niejednoznaczne wyniki badań dotyczące wpływu tej apidpokiny na przebieg choroby nowotworowej mogą wynikać ze zróżnicowania podłoża molekularnego poszczególnych nowotworów. Wskazuje to na konieczność dokładniejszego zbadania tego zjawiska.

Chemeryna

Chemeryna (RARRES2 lub TIG2) jest adipokiną wydzielaną przez adipocyty 3T3-L1 [11], hepatocyty, komórki jelita cienkiego, nerek oraz trombocyty. Po raz pierwszy wyizolowano ją z łuszczycowych zmian skórnych [19]. Chemeryna wydzielana jest jako nieaktywny propeptyd (18 kDa). Postać aktywna tego białka (16 kDa) powstaje poprzez odcięcie C-końcowych aminokwasów. Postać ta ma zadolność do łączenia się z receptorem z rodziny białek G – CMKLR1. Średnie stężenie chemeryny u ludzi zdrowych w osoczu wynosi 3 nM, a w surowicy 4,4 nM [25]. Obecnie wiadomo, że chemeryna wytwarzana jest głównie w adipocytach. Na podstawie zmian w ekspresji tego białka można ocenić stopień zróżnicowania adipocytów, ich wielkość oraz łączną masę tkanki tłuszczowej [3]. Chemeryna jest również czynnikiem chemotaktycznym (wspomaga angiogenezę oraz wykazuje właściwości prozapalne). Jej podwyższone stężenie obserwowano również u osób chorych na gruźlicę. Dotychczasowe badania nad funkcją chemeryny skupiły się na udziale tego białka w adipogenezie, w regulacji metabolizmu tkanki tłuszczowej oraz jako czynnika powodującego infiltrację tkanki tłuszczowej przez makrofagi [11]. Można zatem stwierdzić, że chemeryna stanowi niezależny marker otyłości.

Chemeryna w zespole metabolicznym

Fatima i  wsp. [8], badając grupę 90 pacjentów płci męskiej, wykazali że stężenie chemeryny w surowicy, jest dodatnio skorelowane ze wzrostem BMI pacjenta. Stężenie tej adipokiny wynosiło 76 ± 13,4 nM u pacjentów oty- łych oraz 12 ± 3,3 nM u pacjentów z prawidłową masą ciała (BMI = 18-22,9 kg/m2 ). Wyniki tych badań wskazują, że obserwowany u otyłych pacjentów wzrost stężenia chemeryny może być odpowiedzialny za wystąpienie takich objawów zespołu metabolicznego, jak: nadciśnienie, insulinooporność oraz dyslipidemia. Występowanie insulinooporności jest prawdopodobnie związane z kompetycyjną inhibicją receptorów dla glukozy w mięśniach szkieletowych. Stwierdzono również dodatnią korelację pomiędzy wzrostem stężenia chemeryny a wzrostem stężenia cholesterolu, frakcji LDL-C i triglicerydów. Nie zauważono natomiast korelacji pomiędzy stężeniami frakcji HDL-C a chemeryną [13,24]. Boazaoglu i wsp. [4] prowadząc badania w grupie 969 osób dowiedli, że stężenie chemeryny w surowicy u osób z BMI > 30 (około 200 ng/mL) jest znacznie wyższe niż u osób z BMI < 25 (około 150 ng/mL). Wykazali ponadto, że stężenie tej adipokiny nie różniło się istotnie w porównaniu z osobami oty- łymi dodatkowo chorującymi na T2DM (około 200 ng/ mL) w porównaniu do osób szczupłych chorych na T2DM (około 220 ng/mL).

Chakaroun i wsp. [6] przeprowadzili ważne z klinicznego punktu widzenia badanie. W doświadczeniu tym grupę badaną stanowiło 60 pacjentów, którzy przez 12 tygodni regularnie wykonywali ćwiczenia fizyczne. Po upływie tego czasu u pacjentów z niewłaściwą tolerancją glukozy i chorych na T2DM zaobserwowano obniżenie stężenia chemeryny w surowicy o 7-10%, pomimo tego, że nie zaobserwowano jednocześnie istotnych zmian w wartościach BMI u tych pacjentów. Podobne zmniejszenie stężenia chemeryny odnotowano u pacjentów po 6 miesiącach stosowania diety niskokalorycznej.

Wykazano również, że chemeryna może służyć jako wczesny marker diagnostyczny cukrzycy typu 2, lub też jako wskaźnik ryzyka rozwoju tej choroby u pacjentów z  predyspozycjami genetycznymi lub narażonych na czynniki środowiskowe [8].

Bozaoglu i wsp. [2] wykazali, że u niektórych pacjentów wzrasta ekspresja mRNA chemeryny i  jej receptora (CMKLR1) w krezkowej tkance tłuszczowej. U osób z  zaburzoną tolerancją glukozy oraz stwierdzoną cukrzycą typu 2, ekspresja tych czynników była o około 100 IU wyższa, niż u osób z prawidłową tolerancją glukozy. Wyniki te potwierdzają związek między podwyż- szonym stężeniem chemeryny, a wystąpieniem zespołów metabolicznych i  ich objawów, a  zwłaszcza cukrzycy typu 2 oraz otyłości.

Chemeryna w chorobach nowotworowych

Chemeryna okazała się również markerem w diagnostyce różnych nowotworów. Podwyższone stężenia tej adipokiny obserwowano np. w międzybłoniakach [17].

Badania nad guzami kory nadnerczy wykazały zróżnicowanie poziomu ekspresji genu kodującego chemerynę (RARRES2) pomiędzy zmianami łagodnymi a złośliwymi. Pole pod krzywą dla genu RARRES2 wynosiło 0,8. Zmiana poziomu ekspresji genu kodującego chemerynę może się zatem okazać pomocna w różnicowaniu zezłośliwienia zmian w przypadku guzów kory nadnerczy [10].

Zhang i  wsp. [34] wykazali, że u  pacjentów z  rakiem żołądka istotnie wzrasta stężenie chemeryny w osoczu (53,1 ng/mL) w odniesieniu do osób zdrowych (31,3 ng/ mL). Zatem chemeryna może okazać się również przydatnym markerem w przypadku raka żołądka. Wartość prognostyczna tego białka może być użyta do określenia prawdopodobieństwa całkowitego przeżycia oraz prze- życia wolnego od choroby.

Guzel i wsp. [12] stwierdzili podwyższone stężenie chemeryny u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS). U otyłych kobiet z PCOS stężenie chemeryny wynosiło około 8,98 ng/mL, podczas gdy u otyłych kobiet niechorujących na PCOS wyniosło około 7,02 ng/mL. Jak wiadomo, PCOS może predysponować do rozwoju raka endometrium. Dzięki oznaczaniu tej adipokiny istnieje zatem szansa na wczesne wykrycie zmiany i rozpoczęcie właściwego leczenia.

Podsumowanie

Omentyna jest adipokiną pełniącą wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Jej wysokie stężenie korzystnie wpływa na pracę układu sercowo-naczyniowego (np. przez zwiększanie syntezy NO). Nadal niedostatecznie wyjaśniony pozostaje jej udział w patogenezie nowotworów. Według niektórych autorów omentyna wykazuje działanie antyproliferacyjne, inni natomiast wskazują na jej działanie pobudzające proliferację. Omentyna może pełnić również rolę jako czynnik przeciwzapalny, wpływający na zahamowanie syntezy białek prozapalnych. Badania dotyczące wpływu omentyny na rozwój cukrzycy ciężarnych oraz cukrzycy typu 2 wskazują, że jest ona białkiem wywierającym wpływ na wzrost wraż- liwości organizmu na działanie insuliny. W  rozwoju wymienionych chorób obserwuje się obniżenie jej stę- żenia, co można powiązać z tym, że stężenie omentyny zmniejsza się u osób otyłych, co z kolei wiąże się z ryzykiem wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i zaburzeń metabolizmu węglowodanów. Uwagę zwracają duże rozbieżności w stężeniach omawianej adipokiny podawanych przez różnych autorów. Problem ten wymaga dalszych analiz.

Chemeryna, podobnie jak omentyna, pełni wiele róż- nych funkcji. Poprzez aktywację receptora związanego z  białkiem G przyczynia się do aktywacji i  rekrutacji makrofagów w uszkodzonym organie, uczestniczy również w adhezji makrofagów do struktur macierzy zewną- trzkomórkowej, co wskazuje na jej udział w procesach autoimmunologicznych i zapalnych. Znaczny wzrost jej stężenia obserwuje się u pacjentów otyłych oraz u chorych na cukrzycę typu 2. Dowiedziono, że chemeryna wpływa na wrażliwość adipocytów na insulinę i zwiększa stymulowany przez insulinę wychwyt glukozy przez tkankę tłuszczową. Zatem podwyższenie stężenia chemeryny u pacjentów chorujących na cukrzycę typu 2 może okazać się jednym ze sposobów leczenia cukrzycy typu 2. Chemeryna jest również markerem dla wielu stanów nowotworowych, zarówno tych łagodnych, jak i złośliwych, jednak jej bezpośrednia rola w powstawaniu nowotworu nie została do tej pory wyjaśniona. Może to być związane z rolą chemeryny w procesie angiogenezy, gdyż sprzyja ona migracji śródbłonka oraz tworzeniu się kapilar.

Przypisy

• 1. Aktas G., Alcelik A., Ozlu T., Tosun M., Tekce B.K., Savli H., Tekce A.,Dikbas O.: Association between omentin levels and insulin resistancein pregnancy. Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes, 2014; 122: 163-166
  Google Scholar
• 2. Bozaoglu K., Bolton K., McMillan J., Zimmet P., Jowett J., CollierG., Walder K., Segal D.: Chemerin is a novel adipokine associatedwith obesity and metabolic syndrome. Endocrinology, 2007; 148:4687-4694
  Google Scholar
• 3. Bozaoglu K., Curran J.E., Stocker C.J., Zaibi M.S., Segal D., KonstantopoulosN., Morrison S., Carless M., Dver T.D., Cole S.A., GoringH.H., Moses E.K., Walder K., Cawthorne M.A., Blangero J. i wsp.:Chemerin, a novel adipokine in the regulation of angiogenesis. J.Clin. Endocrinol. Metab., 2010; 95: 2476-2485
  Google Scholar
• 4. Bozaoglu K., Segal D., Shields K.A., Cummings N., Curran J.E., ComuzzieA.G., Mahaney M.C., Rainwater D.L., WandenBerg J.L., MacCluerJ.W., Collier G., Blangero J., Walser K., Jovett J.B.: Chemerinis associated with metabolic syndrome phenotypes in a MexicanAmericanpopulation. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2009; 94: 3085-3088
  Google Scholar
• 5. Brunetti L., Leone S., Orlando G., Ferrante C., Recinella L., ChiavaroliA., Di Nisio C., Shohreh R., Manippa F., Ricciuti A., Vacca M.:Hypotensive effects of omentin-1 related to increased adiponectinand decreased interleukin-6 in intra-thoracic pericardial adiposetissue. Pharmacol. Rep., 2014; 66: 991-995
  Google Scholar
• 6. Chakaroun R., Raschpichler M., Klöting N., Oberbach A., FlehmigG., Kern M., Shön M.R., Shang E., Lohmann T., Dreβler M., FasshauerM., Stumvoll M., Blüher M.: Effects of weight loss and exercise onchemerin serum concentrations and adipose tissue expression inhuman obesity. Metabolism, 2012; 61: 706-714
  Google Scholar
• 7. de Souza Batista C.M., Yang R.Z., Lee M.J., Glynn N.M., Yu D.Z.,Pray J., Ndubuizu K., Patil S., Schwartz A., Kligman M., Fried SK.,Gong DW., Shuldiner A.R., Pollin T.I., McLenithan J.C.: Omentin plasmalevels and gene expression are decreased in obesity. Diabetes,2007; 56: 1655-1661
  Google Scholar
• 8. Fatima S.S., Bozaoglu K., Rehman R., Alam F., Memon A.S.: Elevatedchemerin levels in Pakistani men: an interrelation with metabolicsyndrome phenotypes. PLoS One, 2013; 8: e57113
  Google Scholar
• 9. Fazeli M.S., Dashti H., Akbarzadeh S., Assadi M., Aminian A., KeramatiM.R., Nabipour I.: Circulating levels of novel adipocytokines inpatients with colorectal cancer. Cytokine, 2013; 62: 81-85
  Google Scholar
• 10. Fernandez-Ranvier G.G., Weng J., Yeh R.F., Khanafshar E., Suh I.,Barker C., Duh Q.Y., Clark O.H., Kebebew E.: Identification of biomarkersof adrenocortical carcinoma using genomewide gene expressionprofiling. Arch. Surg., 2008; 143: 841-846
  Google Scholar
• 11. Goralski K.B., McCarthy T.C., Hanniman E.A., Zabel B.A., ButcherE.C., Parlee S.D., Muruganandan S., Sinal C.J.: Chemerin, a noveladipokine that regulates adipogenesis and adipocyte metabolism.J. Biol. Chem., 2007; 282: 28175-28188
  Google Scholar
• 12. Guzel E.C., Celik C., Abali R., Kucukyalcin V., Celik E., Guzel M.,Yilmaz M.: Omentin and chemerin and their association with obesityin women with polycystic ovary syndrome. Gynecol. Endocrinol.,2014; 30: 419-422
  Google Scholar
• 13. Hah Y.J., Kim N.K., Kim M.K., Kim H.S, Hur S.H., Yoon H.J., KimY.N., Park K.G.: Relationship between chemerin levels and cardiometabolicparameters and degree of coronary stenosis in Koreanpatients with coronary artery disease. Diabetes Metab. J., 2011; 35:248-254
  Google Scholar
• 14. Kataoka Y., Shibata R., Ohashi K., Kambara T., Enomoto T., UemuraY., Oqura Y., Yuasa D., Matsuo K., Nagata T., Oba T., Yasukawa H.,Numaquchi Y., Sone T., Murohara T. i wsp.: Omentin prevents myocardialischemic injury through AMP-activated protein kinase- andAkt-dependent mechanisms. J. Am. Coll. Cardiol., 2014; 63: 2722-2733
  Google Scholar
• 15. Lapointe M., Poirier P., Martin J., Bastien M., Auclair A., CianfloneK.: Omentin changes following bariatric surgery and predictivelinks with biomarkers for risk of cardiovascular disease. Cardiovasc.Diabetol., 2014; 13: 124
  Google Scholar
• 16. Liu R., Wang X., Bu P.: Omentin-1 is associated with carotidatherosclerosis in patients with metabolic syndrome. Diabetes Res.Clin. Pract., 2011; 93: 21-25
  Google Scholar
• 17. Mohr S., Bottin M.C., Lannes B., Neuville A., Bellocq J.P., KeithG., Rihn B.H.: Microdissection, mRNA amplification and microarray:a study of pleural mesothelial and malignant mesothelioma cells.Biochimie, 2004; 86: 13-19
  Google Scholar
• 18. Moreno-Navarrete J.M., Catalán V., Ortega F., Gómez-AmbrosiJ., Ricart W., Frühbeck G., Fernández-Real J.M.: Circulating omentinconcentration increases after weight loss. Nutr. Metab., 2010; 7: 27
  Google Scholar
• 19. Nagpal S., Patel S., Jacobe H., DiSepio D., Ghosn C., Malhotra M.Teng M., Duvic M., Chandraratna R.A.: Tazarotene-induced gene 2(TIG2), a novel retinoid-responsive gene in skin. J. Invest. Dermatol.,1997; 109: 91-95
  Google Scholar
• 20. Niedźwiedzka-Rystwej P., Trzeciak-Ryczek A., Deptuła W.: Tkanka tłuszczowa i jej rola w odporności – nowe dane. Alergia AstmaImmunologia, 2012, 17: 16-21
  Google Scholar
• 21. Onur I., Oz F., Yildiz S., Kuplay H., Yucel C., Sigirci S., Elitok A.,Piten S., Kasali K., Yasar Cizgici A., Erentug V., Dinckal H.M.: A decreasedserum omentin-1 level may be an independent risk factorfor peripheral arterial disease. Int. Angiol., 2014; 33: 455-460
  Google Scholar
• 22. Park I.H., Park S.J., Cho J.S., Moon Y.M., Kim T.H., Lee S.H., LeeH.M.: Increased expression of intelectin-1 in nasal polyps. Am. J.Rhinol. Allergy, 2012; 26: 274-277
  Google Scholar
• 23. Saremi A., Asghari M., Ghorbani A.: Effects of aerobic trainingon serum omentin-1 and cardiometabolic risk factors in overweightand obese men. J. Sports Sci., 2010; 28: 993-998
  Google Scholar
• 24. Sell H., Divoux A., Poitou C., Basdevant A., Bouillot J.L., BedossaP., Tordjman J., Eckel J., Clément K.: Chemerin correlates with markersfor fatty liver in morbidly obese patients and strongly decreasesafter weight loss induced by bariatric surgery. J. Clin. Endocrinol.Metab., 2010; 95: 2892-2896
  Google Scholar
• 25. Stejskal D., Karpisek M., Hanulova Z., Svestak M.: Chemerin isan independent marker of the metabolic syndrome in a Caucasianpopulation – a pilot study. Biomed. Pap. Med. Fac. Univ. Palacky OlomoucCzech Repub., 2008; 152: 217-221
  Google Scholar
• 26. Tan B.K., Adya R., Randeva H.S.: Omentin: a novel link betweeninflammation, diabesity, and cardiovascular disease. Trends Cardiovasc.Med., 2010; 20: 143-148
  Google Scholar
• 27. Uemura Y., Shibata R., Kanemura N., Ohashi K., Kambara T.,Hiramatsu-Ito M., Enomoto T., Yuasa D., Joki Y., Matsuo K., Ito M.,Hayakawa S., Oqawa H., Murohara T., Ouchi N.: Adipose-derived proteinomentin prevents neointimal formation after arterial injury.FASEB J., 2015; 29: 141-151
  Google Scholar
• 28. Uyeturk U., Sarici H., Kin T.B., Eroglu M., Kemahli E., UyeturkU., Gucuk A.: Serum omentin level in patients with prostate cancer.Med. Oncol., 2014; 31: 923
  Google Scholar
• 29. Washimi K., Yokose T., Yamashita M., Kageyama T., Suzuki K.,Yoshihara M., Miyagi Y., Hayashi H., Tsuji S.: Specific expression of human intelectin-1 in malignant pleural mesothelioma and gastrointestinalgoblet cells. PLoS One, 2012; 7: e39889
  Google Scholar
• 30. Wójcik M., Chmielewska-Kassassir M., Grzywnowicz K., WoźniakL., Cypryk K.: The relationship between adipose tissue-derived hormonesand gestational diabetes mellitus (GDM). Endokrynol. Pol.,2014; 65: 134-142
  Google Scholar
• 31. Wu S.S., Liang Q.H., Liu Y., Cui R.R., Yuan L.Q., Liao E.Y.: Omentin-1stimulates human osteoblast proliferation through PI3K/Aktsignal pathway. Int. J. Endocrinol., 2013; 2013: 368970
  Google Scholar
• 32. Yamawaki H., Tsubaki N., Mukohda M., Okada M., Hara Y.: Omentin,a novel adipokine, induces vasodilation in rat isolated blood vessels.Biochem. Biophys. Res. Commun., 2010; 393: 668-672
  Google Scholar
• 33. Yan P., Liu D., Long M., Ren Y., Pang J., Li R.: Changes of serumomentin levels and relationship between omentin and adiponectinconcentrations in type 2 diabetes mellitus. Exp. Clin. Endocrinol.Diabetes, 2011; 119: 257-263
  Google Scholar
• 34. Zhang J., Jin H.C., Zhu A.K., Ying R.C., Wei W., Zhang F.J.: Prognosticsignificance of plasma chemerin levels in patients with gastriccancer. Peptides, 2014; 61: 7-11
  Google Scholar
• 35. Zhang Q., Zhu L., Zheng M., Fan C., Li Y., Zhang D., He Y., YangH.: Changes of serum omentin-1 levels in normal subjects, type 2diabetes and type 2 diabetes with overweight and obesity in Chineseadults. Ann. Endocrinol., 2014; 75: 171-175
  Google Scholar
• 36. Zhang Y.Y., Zhou L.M.: Omentin-1, a new adipokine, promotesapoptosis through regulating Sirt1-dependent p53 deacetylation inhepatocellular carcinoma cells. Eur. J. Pharmacol., 2013; 698: 137-144
  Google Scholar
• 37. Zhong X., Li X., Liu F., Tan H., Shang D.: Omentin inhibits TNF-α-induced expression of adhesion molecules in endothelial cellsvia ERK/NF-κB pathway. Biochem. Biophys. Res. Commun., 2012;425: 401-406
  Google Scholar

Pełna treść artykułu