Ekspresja fascyny w nowotworach złośliwych pochodzenia nabłonkowego

ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY

Ekspresja fascyny w nowotworach złośliwych pochodzenia nabłonkowego

Dorota Lewkowicz 1 , Jarosław Swatek 1 , Lech Wronecki 1 , Justyna Szumiło 1

1. Katedra Patomorfologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Opublikowany: 2018-09-19
DOI: 10.5604/01.3001.0012.4929
GICID: 01.3001.0012.4929
Dostępne wersje językowe: pl en
Wydanie: Postepy Hig Med Dosw 2018; 72 : 822-829

 

Streszczenie

Fascyna jest białkiem odpowiedzialnym za agregację aktyny i tworzenie z pęczków aktyny struktur kortykalnych, które odgrywają główną rolę w mechanizmie oddziaływań między komórkami, adhezji, a przede wszystkim w migracji komórek. Wyniki wielu badań sugerują, że fascyna przyczynia się do progresji niektórych nowotworów złośliwych, ponieważ ułatwia naciekanie i powstawanie przerzutów.

W pracy omówiono piśmiennictwo z lat 2003-2016, dotyczące immunohistochemicznej ekspresji fascyny w najczęściej występujących nabłonkowych nowotworach złośliwych: rakach płuca, jelita grubego, żołądka, przełyku, piersi i jajnika. Uwzględniono również mniej liczne publikacje dotyczące ekspresji tego białka w rakach jelita cienkiego, dróg żółciowych, w raku wątrobowokomórkowym, w rakach trzustki, tarczycy, układu moczowego, rakach płaskonabłonkowych głowy i szyi oraz w raku endometrioidnym trzonu macicy.

Wyniki opublikowanych dotychczas badań nie są w pełni zgodne, sugerują jednak istnienie związku między wzmożoną ekspresją fascyny w wielu nowotworach złośliwych, a wskaźnikami złego rokowania, takimi jak niższy stopień zróżnicowania nowotworu, wyższe stadium zaawansowania miejscowego guza pierwotnego oraz zajęcie regionalnych węzłów chłonnych. Ekspresja fascyny w utkaniu nowotworowym często kojarzy się z niższym wskaźnikiem 5-letnich przeżyć, krótszym czasem wolnym od wznowy i krótszym czasem przeżycia całkowitego, co wskazuje, że ekspresja tego białka w nowotworach złośliwych może mieć niekorzystne znaczenie rokownicze.

Wstęp

Nowotwory złośliwe wyróżnia zdolność do naciekania otoczenia, wrastania do naczyń oraz rozsiewu z ogniska pierwotnego drogą chłonki i krwi. Cechy te są podstawową przyczyną niepowodzeń w leczeniu chorych z nowotworami [64]. Dlatego coraz większe znaczenie mają badania nad biomarkerami, które można wykorzystać w diagnostyce, leczeniu, monitorowaniu oraz ocenie rokowania u pacjentów z nowotworami złośliwymi [58]. Dzięki postępom w tej dziedzinie, działania terapeutyczne stają się coraz bardziej zindywidualizowane, dostosowane do potrzeb danego pacjenta, uwzględniające unikalne cechy danego nowotworu i skierowane przeciwko jego „słabym punktom”. Do biomarkerów, które mogą w przyszłości mieć praktyczne zastosowanie w onkologii, należy m.in. fascyna. Jest to stosunkowo słabo poznane białko cytoplazmatyczne. Wyniki wielu badań sugerują, że ułatwia naciekanie i tworzenie przerzutów przez wpływ na adhezję i ruchliwość komórek nowotworowych i w ten sposób przyczynia się do progresji niektórych nowotworów złośliwych [37]. Zahamowanie jej ekspresji mogłoby spowodować spowolnienie wzrostu guza i powstawania ognisk wtórnych.

W artykule omówiono piśmiennictwo dotyczące ekspresji fascyny w najczęściej występujących nabłonkowych nowotworach złośliwych. Doniesienia z lat 2003-2016 wyszukano z bazy Scopus i Web of Science, z zastosowaniem następujących słów kluczowych: fascin, carcinoma, cancer, immunohistochemistry.

Fascyny

Fascyny są grupą białek odpowiedzialnych za agregację aktyny w grube, gęsto ułożone, równoległe pęczki [1, 40]. Biorą one udział w organizacji dwóch głównych struktur aktyny: cytoplazmatycznych wiązek mikrofilamentów i struktur kortykalnych. Cytoplazmatyczne wiązki mikrofilamentów umożliwiają przemieszczanie się organelli wewnątrz cytoplazmy. Struktury kortykalne powstają z kortykalnej (korowej) sieci aktynowej i umożliwiają komórce zmianę kształtu oraz odgrywają rolę w oddziaływaniach między komórkami, ich adhezji i migracji. Do struktur tych należą pseudopodia, mikrokosmki oocytu oraz dendryty komórek dendrytycznych i neuronów [1, 4, 34]. Obniżenie poziomu fascyny przez działanie siRNA (small interfering RNA) zmniejsza liczbę pseudopodiów. Cząsteczki siRNA łączą się z kompleksem białkowym o aktywności rybonukleazy. Kompleks wiąże się następnie z komplementarnym mRNA kodującym fascynę, doprowadzając do jego fragmentacji [44].

Opisano trzy podtypy fascyny. Ekspresję fascyny-1 (funkcjonującej pod nazwą zwyczajową „fascyna”) wykazują komórki mezenchymalne, w tym śródbłonek naczyń i komórki dendrytyczne oraz neurony. Fascyna-2 jest obecna tylko w komórkach fotoreceptorowych siatkówki, natomiast fascyna-3 w jądrze [59]. Gen FSCN1, kodujący ludzką fascynę-1 jest umiejscowiony na długim ramieniu chromosomu 7 w pozycji 22 (7q22) [60]. Ekspresja genu FSCN1 w komórkach nowotworowych jest najprawdopodobniej regulowana przez wiele czynników, jednak mechanizm ten nie jest dokładnie poznany. Uważa się, że głównymi, swoistymi regulatorami transkrypcji są CREB (cAMP response element-binding protein) i AhR (arylowy receptor węglowodorowy) [23]. Cząsteczka fascyny-1 składa się z dwóch podjednostek, połączonych w części centralnej. Każda z podjednostek zawiera cztery wzajemnie ze sobą powiązane domeny. Białko ma strukturę β-harmonijki i pętli z małym regionem α-helisy. Masa cząsteczkowa fascyny wynosi 55 kDa. Cząsteczka fascyny zawiera dwa miejsca wiążące aktynę. Jedno z nich (N-końcowe) może być blokowane w wyniku fosforylacji seryny przez kinazę białkową Cα (PKCα). Wiązanie fascyny z aktyną jest regulowane przez macierz pozakomórkową za pośrednictwem trombospondyny oraz fibronektyny i zależy od aktywności PKCα i małych GTPaz (obecnych w cytozolu hydrolaz GTP) [40]. Łączenie się fascyny z aktyną jest dodatkowo modulowane przez wzajemne oddziaływania fascyny i innych białek wiążących aktynę [1]. W prawidłowych, dojrzałych nabłonkach nie stwierdza się ekspresji fascyny-1. Wyjątkiem są komórki warstwy podstawnej naskórka. Ekspresja tego białka została natomiast wykazana w wielu nowotworach złośliwych, nie tylko nabłonkowych, np. w nowotworach pochodzenia glejowego, w chłoniaku Hodgkina, w histiocytozie z komórek Langerhansa [1, 23, 58, 59], w czerniaku, a taże w guzach pochodzenia mezenchymalnego, takich jak tłuszczakomięsak, mięsak maziówkowy i naczyniakomięsak [19]. Immunohistochemicznie obecność fascyny ujawnia się jako rozlana reakcja cytoplazmatyczna, która może być jednorodna w całym utkaniu guza (ryc. 1A) lub może mieć charakter heterogenny (ryc. 1B). Fascyna-2, białko o masie cząsteczkowej 55 kDa, ze względu na umiejscowienie jest również nazywana fascyną siatkówkową. Jest kodowana przez gen FSCN2, znajdujący się na długim ramieniu chromosomu 17 w pozycji 25 (17q25). Mutacje tego genu są przyczyną barwnikowego zapalenia siatkówki, dziedziczonego w sposób autosomalny dominujący [5]. Fascyna-3, o masie cząsteczkowej 56 kDa, kodowana przez gen FSCN3 umiejscowiony na długim ramieniu chromosomu 17 w pozycji 31 (17q31) [62], została wykryta jedynie w spermatydach, głównie w ich części głowowej, na powierzchni grzbietowej i brzusznej. Dotychczas nie stwierdzono ekspresji fascyny-2 i -3 w żadnym nowotworze.

Ryc. 1. Dodatni homogenny (A) i heterogenny (B) oraz ujemny (C) odczyn immunohistochemiczny na fascynę w raku gruczołowym jelita grubego; pow obiektywu: A, B – 20x, C – 40x (zdjęcia wykonane przez autorów pracy z materiału własnego)

Ryc. 1. Dodatni homogenny (A) i heterogenny (B) oraz ujemny (C) odczyn immunohistochemiczny na fascynę w raku gruczołowym jelita grubego; pow obiektywu: A, B – 20x, C – 40x (zdjęcia wykonane przez autorów pracy z materiału własnego)

Ekspresja fascyny w nabłonkowych nowotworach złośliwych

Rak płuca

Za pomocą metod immunohistochemicznych ekspresję fascyny stwierdzano istotnie częściej w rakach płaskonabłonkowych niż w gruczolakorakach płuc. Reakcja barwna miała zwykle charakter heterogenny [45, 46, 49, 54]. W grupie raków niedrobnokomórkowych (płaskonabłonkowych i gruczołowych) (ryc. 2), znacząco częściej obserwowano rozlany odczyn cytoplazmatyczny w nowotworach o niższym stopniu zróżnicowania [46, 49] oraz w bardziej zaawansowanym stadium choroby [13, 32, 46], z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych [13, 46] i z inwazją naczyń [13]. W rakach wyżej zróżnicowanych odsetek komórek wykazujących reakcję na fascynę był niższy, a odczyn częściej był ziarnisty [46, 49]. Informacje na temat zależności między ekspresją fascyny a rokowaniem u pacjentów z rakami niedrobnokomórkowymi płuc są rozbieżne. Pelosi i wsp. [49] obserwowali silniejszy, rozlany odczyn immunohistochemiczny u pacjentów z krótszym okresem wolnym od wznowy i krótszym czasem całkowitego przeżycia, podczas gdy Roh i wsp. [54] takich zależności nie potwierdzili.

Ryc. 2. Intensywny odczyn immunohistochemiczny na fascynę w raku płaskonabłonkowym (A) i raku gruczołowym płuca (B); pow. obiektywu: 20x (zdjęcia wykonane przez autorów pracy z materiału własnego)

Ryc. 2. Intensywny odczyn immunohistochemiczny na fascynę w raku płaskonabłonkowym (A) i raku gruczołowym płuca (B); pow. obiektywu: 20x (zdjęcia wykonane przez autorów pracy z materiału własnego)

Rak jelita grubego

W większości badań nie stwierdzono ekspresji immunohistochemicznej fascyny w prawidłowym nabłonku gruczołowym jelita grubego [8, 25, 29, 47, 50, 51]. Ekspresję fascyny stwierdzono natomiast w gruczolakach [51] i w nieswoistych chorobach zapalnych jelita grubego [52].

Obecność fascyny wykrywano w 35-100% raków gruczołowych jelita grubego [29, 47] (ryc. 1), częściej w nowotworach o proksymalnym umiejscowieniu [8, 25, 47, 50]. Silniejszą ekspresję stwierdzano w rakach głębiej naciekających ścianę jelita [8, 29, 35, 59], w rakach z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych [8, 35, 47], a także w rakach bardziej zaawansowanych zgodnie z systemem TNM [35, 59] i z klasyfikacją AJCC [47]. Niektórzy autorzy wykazali, że obecność ekspresji fascyny wiąże się w sposób istotny z niższym wskaźnikiem 5-letniego przeżycia i częstszym występowaniem przerzutów odległych [25, 29, 44]. Obecność immunoekspresji tego białka (w analizie wieloczynnikowej) [44] oraz jej większe nasilenie (zarówno w analizie wielo-, jak i jednoczynnikowej) [29] okazały się niezależnymi niekorzystnymi czynnikami prognostycznymi. Niektóre badania ograniczały się jednak do pacjentów z rakiem w III lub IV stadium zaawansowania [25, 44].

Rak żołądka

W prawidłowym nabłonku gruczołowym żołądka nie stwierdza się ekspresji fascyny [37]. Li i wsp. [37] wykazali dodatni odczyn na fascynę w części gruczolaków tego narządu. Zaskakujące jest jednak to, iż ekspresję obserwowano częściej w gruczolakach (32,6%) niż w rakach (25,7%). Tsai i wsp. stwierdzili obecność fascyny w znacznie wyższym odsetku raków żołądka (77%) [60].

Istnieją pojedyncze doniesienia o częstszym występowaniu dodatniego odczynu immunohistochemicznego na fascynę w raku gruczołowym żołądka u pacjentów w starszym wieku [24, 33, 37] i płci męskiej [33]. Dane dotyczące związku między ekspresją fascyny a stopniem zróżnicowania raka żołądka są rozbieżne. Kim i wsp. wykazali słabszą ekspresję w rakach nisko zróżnicowanych i rozlanych [33], inni natomiast obserwowali odwrotną zależność [24, 60]. Silniejszą ekspresję fascyny wykazano ponadto w rakach o maksymalnym wymiarze ≥4 cm [36], głębiej naciekających [24, 33, 37, 60], z cechami inwazji naczyń [33, 37], z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych [24, 33, 37, 60] oraz w wyższym stadium zaawansowania wg AJCC [7. 24, 33, 60]. Nie stwierdzono związku między ekspresją fascyny a obecnością przerzutów odległych [24, 60], jednak odnotowano silniejszy odczyn na fascynę we wznowach [23]. Mimo tych obserwacji, w analizie wieloczynnikowej ekspresja fascyny nie była niezależnym czynnikiem rokowniczym u pacjentów z rakiem żołądka [24].

Rak przełyku

W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono prac poświęconych ekspresji fascyny w raku gruczołowym przełyku i połączenia przełykowo-żołądkowego. Obecność fascyny wykazano natomiast metodą immunohistochemiczną w nabłonku wielowarstwowym płaskim przełyku z cechami dysplazji (neoplazji śródnabłonkowej), gdzie stwierdzono wzrost intensywności reakcji barwnej w miarę progresji zmian od prawidłowego nabłonka przez dysplazję małego, średniego i dużego stopnia do raka naciekającego [57]. W rakach płaskonabłonkowych, wyższy odsetek komórek wykazujących odczyn dodatni występował istotnie częściej u pacjentów płci męskiej, w nowotworach głębiej naciekających, z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych i w wyższym stadium zawansowania [22]. Ponadto wykazano, że intensywna ekspresja fascyny w raku płaskonabłonkowym przełyku wiąże się z krótszym czasem przeżycia pacjentów [22, 26, 69].

Rak piersi

W prawidłowym gruczole piersiowym dodatni odczyn immunohistochemiczny na fascynę obserwowano w komórkach mioepitelialnych oraz w pojedynczych komórkach nabłonkowych nielicznych przewodów i zrazików [68]. Opublikowane doniesienia na temat ekspresji fascyny w rakach piersi dotyczą głównie naciekającego raka przewodowego. Odsetek nowotworów tego typu wykazujących ekspresję fascyny wynosił 16-43% [16, 67, 68]. W grupie pacjentek z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych pozytywną reakcję barwną w guzie pierwotnym obserwowano w 81% przypadków, a w rakach z mikroinwazją i naciekających ze znaczną komponentą in situ w 44% [16].

W większości badań stwierdzono, że obecność ekspresji fascyny w naciekających rakach przewodowych piersi kojarzy się w sposób statystycznie istotny z brakiem ekspresji receptorów estrogenowych (ER) i progesteronowych (PR), nie ma natomiast związku ze statusem receptora HER2 [17, 43, 53, 67, 68]. Jednak w dwóch spośród cytowanych prac reakcję immunohistochemiczną na fascynę obserwowano znacząco częściej w rakach „potrójnie ujemnych” (bez ekspresji ER, PR i HER2) [17, 53]. Stwierdzono również statystycznie istotny związek między obecnością ekspresji fascyny a niższym stopniem zróżnicowania raka [16, 17, 43, 53, 67], wyższym stadium zaawansowania klinicznego [16, 67, 68] oraz obecnością przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych [68]. Nowotwory wykazujące reakcję immunohistochemiczną z przeciwciałem przeciwko fascynie odznaczały się również gorszym rokowaniem, tj. krótszym czasem wolnym od wznowy miejscowej oraz krótszym całkowitym czasem przeżycia [67].

Rak jajnika

Przy ocenie ekspresji fascyny w zmianach patologicznych jajnika, jako nabłonek prawidłowy traktowano wyściółkę torbieli inkluzyjnych. Poza tym badano gruczolakotorbielaki, guzy o złośliwości granicznej i gruczolakoraki. Do celów analizy statystycznej wyodrębniano różne grupy, jednak wszystkie uzyskane wyniki wskazują na wzrost nasilenia ekspresji fascyny wraz z progresją nowotworu. Reakcja immunohistochemiczna w rakach była silniejsza i obecna w większym odsetku komórek, niż w zmianach niezłośliwych. Badania przeprowadzono na nowotworach surowiczych [39, 63], śluzowych [3, 39], obydwu tych grupach łącznie [30], jak również na guzach endometrioidnych i jasnokomórkowych [39].

W surowiczych guzach o złośliwości granicznej reakcja immunohistochemiczna miała często charakter ogniskowy, a w gruczolakotorbielakorakach surowiczych rozlany [63]. W badaniach na gruczolakotorbielakorakach śluzowych stwierdzono, że silniejsza ekspresja fascyny wiąże się w sposób istotny statystycznie z większą średnicą guza pierwotnego, z zajęciem regionalnych węzłów chłonnych i z wyższym stadium zaawansowania klinicznego wg AJCC. Silniejszą ekspresję obserwowano również w guzach o niższym stopniu zróżnicowania. Intensywniejszy odczyn na fascynę kojarzył się z niższym wskaźnikiem przeżycia 5-letniego. U pacjentek z nisko zróżnicowanymi gruczolakorakami surowiczymi jajnika w III stadium zaawansowania klinicznego, ekspresja fascyny korelowała z krótszym czasem wolnym od wznowy i krótszym całkowitym czasem przeżycia [14]. Podobnych zależności nie stwierdzono w żadnym z pozostałych ocenianych typów histologicznych raka jajnika [38, 39].

Inne raki

Ekspresja fascyny była oceniana również w złośliwych nowotworach nabłonkowych innych narządów. W większości prac, niezależnie od umiejscowienia, stwierdzano silniejszą ekspresję fascyny w nowotworach niż w tkankach prawidłowych, w których odczyn był słabo dodatni lub ujemny.

Wśród raków jelita cienkiego ekspresję fascyny wykazywały guzy nisko zróżnicowane i z komórkami nowotworowymi w świetle naczyń chłonnych. Dodatni odczyn immunohistochemiczny na fascynę korelował ze znacząco krótszym czasem całkowitego przeżycia [20].

Intensywniejszą ekspresję fascyny stwierdzono w rakach wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych (cholangiocarcinoma) o niższym stopniu zróżnicowania, z cechami inwazji naczyń, z obecnością przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych i przerzutów odległych [41]. Podobne zależności obserwowali autorzy oceniający ekspresję fascyny w rakach zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych [45, 65].

Raki wątrobowokomórkowe wykazujące ekspresję fascyny były niżej zróżnicowane, miały większe wymiary, częściej naciekały odgałęzienia żyły wrotnej i wewnątrzwątrobowe przewody żółciowe, częściej dawały przerzuty wewnątrzwątrobowe, kojarzyły się z krótszym czasem wolnym od wznowy i wysokim poziomem α-fetoproteiny. W rakach wysoko zróżnicowanych nie odnotowano ekspresji tego białka [27].

W jednej z prac oceniono ekspresję fascyny w śluzowych wewnątrzprzewodowych nowotworach brodawkowatych trzustki. Znacząco silniejszy odczyn immunohistochemiczny stwierdzano w rakach i w guzach o złośliwości granicznej niż w gruczolakach. Nie stwierdzono natomiast istotnej różnicy między nowotworami o złośliwości granicznej a rakami [66].

Wśród nowotworów nabłonkowych tarczycy, dodatni odczyn na fascynę ujawniał się istotnie częściej w rakach niż w gruczolakach. W rakach brodawkowatych, silniejsza ekspresja fascyny kojarzyła się z wyższym indeksem proliferacyjnym Ki67 [9].

W naciekających rakach urotelialnych dróg moczowych obserwowano zdecydowanie silniejszą reakcję barwną na fascynę niż w rakach nienaciekających [42, 56]. W kilku doniesieniach wykazano silniejszą ekspresję fascyny w guzach o większych wymiarach [6, 12], głębiej naciekających [6, 7] i bardziej zaawansowanych wg pTNM [12]. Związek między intensywniejszą ekspresją fascyny a większym ryzykiem wznowy stwierdziła tylko jedna grupa badaczy [12]. Bi i wsp. [6] w 2012 r. nie wykazali związku między ekspresją fascyny a stopniem zróżnicowania raka, natomiast rok później przedstawili wyniki badań, w których silniejszą ekspresję tego białka obserwowali w rakach niżej zróżnicowanych [7].

Badania przeprowadzone w grupie pacjentów z rakami nerki (renal cell carcinoma) wykazały silniejszą ekspresję fascyny w nowotworach niżej zróżnicowanych i bardziej zaawansowanych wg pTNM [28, 61]. Silniejsza ekspresja korelowała z krótszym całkowitym czasem przeżycia [61].

W rakach płaskonabłonkowych okolicy głowy i szyi obserwowano silniejszą reakcję barwną w przypadkach z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych [2, 11, 15, 18, 36, 70], w bardziej zaawansowanych guzach pierwotnych [2, 11, 15, 18] oraz w nowotworach o wyższym stadium zaawansowania wg AJCC lub pTNM [11, 15, 18]. Tylko w jednym doniesieniu wykazano związek między silniejszą ekspresją fascyny a obecnością przerzutów odległych [11]. W niektórych pracach stwierdzono istotnie silniejszą ekspresję fascyny w nowotworach niżej zróżnicowanych [2, 11, 18, 70], jednak inni autorzy nie potwierdzili takiej zależności [15, 36, 48]. Silniejsza ekspresja fascyny wiąże się także z większym ryzykiem wznowy miejscowej, krótszym czasem wolnym od wznowy i krótszym czasem całkowitego przeżycia [2, 36, 70].

Oceniono również znaczenie ekspresji fascyny w rakach endometrioidnych trzonu macicy. W tych nowotworach, zwłaszcza nisko zróżnicowanych [21, 31] i z cechami naciekania okołonerwowego [21], reakcja barwna była silniejsza i ujawniła się w większym odsetku komórek niż we wzrostowej błonie śluzowej jamy macicy [21, 31] i w endometrium z cechami rozrostu [31].

Podsumowanie

Opublikowane dotychczas prace dotyczące immunoekspresji fascyny w nowotworach nie są liczne. Ich wyniki wskazują na istnienie związku między wzmożoną ekspresją tego białka w wielu nowotworach złośliwych, a wskaźnikami złego rokowania, takimi jak niższy stopień zróżnicowania, wyższe stadium zaawansowania miejscowego zmiany pierwotnej oraz obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych. Powiązanie ekspresji fascyny z niższym wskaźnikiem 5-letnich przeżyć oraz krótszym czasem wolnym od wznowy i krótszym czasem przeżycia całkowitego sugeruje, że może być traktowana jako niekorzystny czynnik prognostyczny.

Metodyka dotychczasowych badań i ich wyniki różnią się znacznie między sobą. Stosowano odmienne kryteria w doborze pacjentów, materiał tkankowy opracowywano w różny sposób (wykorzystywano mikromacierze lub całe bloczki parafinowe), a także posługiwano się odmiennymi systemami oceny odczynów immunohistochemicznych. Prawdopodobnie nie bez znaczenia był także wybór odczynników, pochodzących od różnych producentów. Różnice te przekładają się na trudności w porównywaniu wyników.

Rezultaty omówionych badań oraz znajomość funkcji fascyny w tkankach prawidłowych upoważniają do przypuszczeń, że zmniejszenie ilości tego białka w nowotworze mogłoby spowodować zahamowanie syntezy wiązek aktyny, co ograniczyłoby możliwość przemieszczania się komórek i tworzenia przerzutów. Próby takiego oddziaływania w warunkach doświadczalnych przeprowadzono już w 2005 r., stosując makroketon – syntetyczny analog migrastatinu [55]. Związek ten podany myszom z rakiem sutka skutecznie hamował rozwój przerzutów prawie u 80% zwierząt. Nie był znany wtedy mechanizm działania makroketonu. Obecnie wiadomo, że substancja ta hamuje aktywność fascyny [10]. Wyniki badań wydają się obiecujące, jednak dotychczasowe próby podawania makroketonu w nowotworach złośliwych ograniczały się wyłącznie do doświadczeń na zwierzętach.

W celu uzyskania jednoznacznych informacji na temat znaczenia ekspresji fascyny w nowotworach złośliwych i ewentualnej możliwości wykorzystania tej wiedzy w praktyce przez zastosowanie terapii celowanej, ukierunkowanej na zahamowanie aktywności tego białka, konieczne są dalsze badania, z zapewnieniem standaryzacji metod i sposobu oceny odczynów immunohistochemicznych.

Pełna treść artykułu

Przejdź do treści