Abstrakt

Fulerenole, będące rozpuszczalnymi w wodzie, hydroksylowanymi pochodnymi fulerenów stały się w ostatnich latach obiektem licznych badań nad możliwością zastosowania ich w naukach biomedycznych. Dzięki hydrofilowym właściwościom oraz zdolności eliminowania wolnych rodników, związki te mogą w przyszłości stanowić poważną alternatywę dla obecnie stosowanych metod farmakologicznych w chemioterapii, w terapii chorób neurodegeneracyjnych czy w radiobiologii. W zależności od zastosowanego układu badawczego fulerenole mogą również działać jak prooksydanty. Dualistyczny charakter działania fulerenoli może w przyszłości być wykorzystany jako czynnik o działaniu cytotoksycznym wobec komórek nowotworowych lub ochronnym wobec komórek prawidłowych. Ze względu na kapsułkową budowę fulerenoli, dostrzega się również możliwość ich zastosowania w diagnostyce medycznej do przenoszenia związków kontrastujących czy też do transportu leków. Podczas projektowania układów doświadczalnych, mających na celu zbadanie efektów promieniowania w połączeniu z pochodnymi fulerenów rozpuszczalnych w wodzie, należy uwzględniać możliwość wystąpienia „efektu stężeniowego”, który w znaczny sposób przyczynia się do uzyskania jednego z dwóch efektów: ochronnego lub toksycznego. Podobnie dzieje się w przypadku zastosowania tych związków jako potencjalnych neuroprotektorów. Fulerenol może bowiem chronić neurony pewnych obszarów mózgu, ale w określonych dawkach może także indukować śmierć komórkową. Olbrzymi postęp w dziedzinie nanotechnologii nie tylko skłania naukowców do poszukiwania nowych zastosowań nanozwiązków, takich jak fulerenole, ale stawia również pytanie o ich szkodliwość na środowisko naturalne. Rosnące wykorzystanie trudno degradowalnych materiałów fulerenowych zwiększa prawdopodobieństwo przypadkowego uwolnienia tychże związków do systemów naturalnych i ich bioakumulacji. Mimo przekonujących przesłanek na temat potencjalnych możliwości zastosowania fulerenoli w biomedycynie, wciąż dysponujemy zbyt małą wiedzą na temat mechanizmu działania tych cząsteczek oraz ewentualnych działań niepożądanych.

Pełna treść artykułu