Abstrakt

Z powodu epizootii księgosuszu (pomoru bydła) w Polsce w ciągu trzech miesięcy pierwszej połowy 1920 r. padło ponad 40 000 sztuk bydła. Powstrzymanie rozprzestrzeniania choroby księgosuszu (pestis bovum; cattle plague; Typhus bovum contagiosus) szerzącej się z Rosji, trzeba uznać za jedno z największych osiągnięć naukowych, organizacyjnych i ekonomicznych odradzającej się polskiej państwowości. Księgosusz jest wysoce zakaźną, zwalczaną z urzędu chorobą wirusową wywołaną przez wirus księgosuszu (Rinderpest virus), która prowadzi do śmierci ponad 90% zakażonych zwierząt. Wirus księgosuszu uszkadza komórki układu limfatycznego oraz nabłonek przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, rodnych i gruczołów zewnątrzwydzielniczych (gruczoły łzowe, śluzowe, ślinianki). Zwierzęta padają w ciągu kilku dni po zakażeniu wśród objawów posocznicy i odwodnienia spowodowanego zmianami martwiczymi i krwotocznymi nabłonka przewodu pokarmowego. W celu zatrzymania epidemii księgosuszu, Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych poleciło dr Feliksowi Jaroszyńskiemu zorganizowanie stacji księgosuszowej. Stacja powstała na terenie leśniczówki, w Michałówce niedaleko Puław. W stacji produkowano surowicę i szczepionkę przeciwksięgosuszową. W szczytowym okresie działalności produkowano miesięcznie 2000 L skutecznej surowicy przeciwksięgosuszowej. Szczepienie bydła przeprowadzone w strefie zagrożonej księgosuszem powstrzymało zarazę w 1922 r. i uchroniło Polskę i Europę przed olbrzymimi stratami. Wiedza o tym niespotykanym przedsięwzięciu naukowym, organizacyjnym i gospodarczym nie jest powszechnie znana i pomija się polski, pionierski wkład w walce z epidemią księgosuszu. Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) ogłosiła w 2011 r., że świat jest wolny od choroby wywoływanej przez wirus księgosuszu. Jest to największy sukces weterynarii porównywany do eradykacji ospy prawdziwej u ludzi.

Pełna treść artykułu