Abstrakt

Podstawą rozwoju badań nad polimorfizmem genów kodujących cytokiny była obserwacja, że istnieją różnice w poziomie cytokin uwalnianych w hodowli Komorek krwi obwodowej pochodzącej od zdrowych dawców pod wpływem stymulacji miogenem. Różnice te nie były związane z czasem badania i każda cytokina była regulowana niezależnie. Wskazywało to na genetyczne predyspozycje do zróżnicowanego wytwarzania cytokin [62]. Rozwój biologii molekularnej pozwolił na odkrycie wielu miejsc polimorficznych w genach kodujących cytokiny. Stwierdzono występowanie polimorfizmów mikrosatelitarnych (rożna liczba powtórzeń krótkich, najczęściej dwunukleotydowych fragmentów [99]), lub obecność polimorfizmów SNP (single nucleotyde polymorphism), polegających na wymianie pojedynczej zasady [42,123]. Potwierdzono hipotezę o genetycznej predyspozycji do zróżnicowanego wytwarzania cytokin zarówno na poziomie białka, jak i na poziomie transkryptow [96,110,112]. Wykazano związek pomiędzy polimorfizmem a podatnością na choroby autoimmunologiczne [42,96,130], na procesy zapalne [110] i inne reakcje immunologiczne. Transplantacja narządów unaczynionych oraz przeszczepienie komórek hematopoetycznych są procedurami, w których zjawiska immunologiczne odgrywają zasadniczą rolę [56,75]. Przypuszczano, że polimorfizm genów kodujących cytokiny będzie wpływał na los pacjentów po transplantacji. Badano zależności pomiędzy polimorfizmem genów kodujących cytokiny, a występowaniem powikłań po przeszczepie narządów unaczynionych, z uwzględnieniem ostrego i przewlekłego odrzucania przeszczepionego narządu. Stwierdzono, że pacjenci posiadający genotyp związany z dużym wytwarzaniem TNF-a i małym IL-10 są bardziej narażeni na ostre odrzucenie przeszczepu serca [121]. W przypadku przeszczepu nerki zarówno genotyp TNF-a, jak i IL-10 odpowiedzialny za wytwarzanie dużych ilości białka jest związany z większym ryzykiem ostrego odrzucenia przeszczepianego narządu [106]. Ponadto wykazano, że u biorców wytwarzających znaczne ilości IFN-g i małe IL-10 występuje zwiększone ryzyko przewlekłego odrzucania przeszczepu nerki [5]. Genotyp TGF-b odpowiedzialny za wytwarzanie dużych ilości tej cytokiny jest związany ze zwiększoną częstością przewlekłego odrzucenia przeszczepu płuc, nerki [7] i serca [59]. Opisano wpływ polimorfizmu genów kodujących cytokiny na występowanie powikłań po przeszczepieniu komórek hematopoetycznych (HSCT). Wykazano, że polimorfizm genów: TNFA (–308) i TNFB (+1069) [15], IL-10 (–1082, –819, –592), oraz IL-6 (–174) u biorcy przeszczepu ma związek z wrażliwością na toksyczność związaną z uwarunkowaniem przeszczepu [68]. Choroba przeszczep przeciw gospodarzowi (GvHD) to najczęściej pojawiające się powikłanie po, HSCT, którego rozwoje i przebieg zależy od konstelacji uwalnianych cytokin [23,41]. Stwierdzono, że polimorfizm mikrosatelitarny TNFd, IL-10–1064 [20] i IFN-g (powtórzenia CA) [19] oraz polimorfizm SNP genów kodujących: IL-10 w pozycji –1082, IL-6 w pozycji –174 u biorcy, mają wpływ na wystąpienie ostrej choroby przeszczep przeciw gospodarzowi [68]. Nie stwierdzono wpływu polimorfizmu TNFA w pozycji –308 na pojawienie się tego powikłania [15]. Występowanie miejsc polimorficznych w genach kodujących TNF (TNFd3, TNFA (–308), TNFA (–238), TNFB (–252)) oraz IFN-g (+874) u dawców nie ma wpływu na ujawnianie się aGvHD [109]. W literaturze pojawiły się prace dotyczące czynników ryzyka przewlekłej postaci choroby GvH (cGvHD). Wykazano, że wśród czynników zwiększających ryzyko cGvHD znaczenie ma polimorfizm genu kodującego IL-6 dawcy i biorcy [19] oraz genu kodującego IFN-g [131] i IL-10 biorcy [109].

Pełna treść artykułu