Norbert Grząśko 1
Abstrakt
Szpiczak plazmocytowy jest chorobą rozrostową układu krwiotwórczego stanowiącą około 10% wszystkich nowotworów krwi. Niedokrwistość jest częstym objawem szpiczaka plazmocytowego, zwłaszcza u pacjentów z bardziej zaawansowaną chorobą, a jej nasilenie ściśle korelujez klinicznym stadium choroby. W patogenezie niedokrwistości u chorych na szpiczaka plazmocytowego odgrywa rolę kilka czynników: nacieczenie szpiku przez nowotworowe komórki plazmatyczne, niedobór lub niedostateczna odpowiedź na erytropoetynę (EPO), skrócenie czasuprzeżycia krwinek czerwonych, zaburzenia gospodarki żelazowej, zahamowanie czynności krwiotwórczej przez cytokiny oraz interakcja pomiędzy erytroblastami i złośliwymi plazmocytami. Wyniki badań z ostatnich lat wskazują na ważną rolę apoptozy w regulacji prawidłowejerytropoezy. W warunkach fi zjologicznych część erytroblastów ulega apoptozie, a w jej indukowaniu biorą udział białka należące do rodziny TNF: Fas (CD95) i FasL (CD95L) oraz TRAIL (TNF-related apoptosis inducing-ligand) i jego receptory – DR4 (death receptor 4), DR5 (deathreceptor 5). Obecność Fas, DR4 i DR5 wykryto na powierzchni błony komórkowej erytroblastów niezależnie od stadium, natomiast ekspresję FasL i TRAIL wykazano tylko na bardziej dojrzałych erytroblastach. W wyniku interakcji erytroblastów bardziej dojrzałych (FasL+/TRAIL+)z mniej dojrzałymi (FasL–/TRAIL–) dochodzi do apoptozy komórek FasL–/TRAIL–, co stanowi naturalny ujemnie zwrotnie sprzężony mechanizm regulacyjny. Ekspresja powyższych białekzaangażowanych w regulację erytropoezy podlega regulacji przez EPO, która zmniejsza wrażliwość erytroblastów na FasL i TRAIL oraz zapobiega ich apoptozie po stymulacji tymi ligandami. Natomiast IFN-g i TNF, zwiększając ekspresję Fas na erytroblastach, sprzyjają ich apoptozie.Nowotworowe komórki plazmatyczne wykazują zwiększoną ekspresję FasL i TRAIL oraz zmniejszoną ekspresję Fas, dzięki czemu są mniej wrażliwe na sygnały apoptotyczne. Plazmocyty FasL+/TRAIL+ odgrywają też istotną rolę w patogenezie niedokrwistości powodując apoptozęerytroblastów. Nowotworowe komórki szpiczaka wytwarzają także wiele cytokin, które w sposób autokrynny stymulują wzrost komórek szpiczakowych oraz pobudzają angiogenezę, a także przyczyniają się do pogłębiania niedokrwistości.