Abstrakt

Na początku XXI wieku wciąż istnieje ogólnoświatowy problem zakażeń przewodu pokarmowego we wszystkich grupach wiekowych ludności. Za najpowszechniejszy czynnik etiologiczny chorób biegunkowych na świecie przenoszony przez skażoną żywność uważany jest Norovirus oraz bakterie z rodzaju Salmonella i Campylobacter, jednak za największą liczbę nieżytów żołądkowo-jelitowych odpowiadają rotawirusy. Ciągle terenami endemicznymi ciężkich zakażeń pokarmowych jest Afryka, Azja Południowo-Wschodnia, Ameryka Łacińska oraz wschodnia część Basenu Morza Śródziemnego. Na tych terenach utrzymują się „stare” czynniki etiologiczne biegunek, takie jak np.: Vibrio cholerae, Salmonella Typhi, Salmonella Paratyphi. Grupą szczególnie narażoną na infekcje pokarmowe pozostają dzieci <5. roku życia. Głównym czynnikiem etiologicznym biegunek w tej grupie wiekowej – zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się – są rotawirusy. Odpowiadają one za 500 tys. zgonów rocznie. Polska ze względu na ograniczone standardy diagnostyczne, epidemiologicznie różni się częstotliwością występowania poszczególnych patogenów biegunkowych od pozostałych krajów. Dotyczy to niższej zapadalności na zakażenia o etiologiach: Campylobacter, Norovirus, Shigella. Dominującym czynnikiem zakażeń pokarmowych o podłożu bakteryjnym w kraju są pałeczki Salmonella, natomiast wirusowym rotawirusy. Wiedza na temat chorób infekcyjnych układu pokarmowego może być w XXI w. na nowo sformułowana, a lista czynników etiologicznych poszerzona, sprzyjają temu zaś badania mikrobioty jelit oraz powszechne stosowanie nowych technik diagnostycznych m.in. spektometrii mas i real-time PCR.

Przypisy

• 1. Alollos B.M.: Campylobacter jejuni infections: Update onemerging issues and trends. Clin. Infect. Dis., 2001; 32:1201–1206
  Google Scholar
• 2. André F., Van Damme P., Safary A., Banatvala J.: Inactivatedhepatitis A vaccine: Immunogenicity, efficacy, safetyand review of official recommendations for use. Expert Rev.Vaccines, 2002; 1: 9–23
  Google Scholar
• 3. Baker K.S., Dallman T.J., Ashton P.M., Day M., Hughes G.,Crook P.D., Gilbart V.L., Zittermann S., Allen V.G., HowdenB.P., Tomita T., Valcanis M., Harris S.R., Connor T.R., SintchenkoV. i wsp.: Intercontinental dissemination of azithromycin-resistant shigellosis through sexual transmission:A cross-sectional study. Lancet Infect. Dis., 2015; 15: 913–921
  Google Scholar
• 4. Baker S., The H.C.: Recent insights into Shigella: A majorcontributor to the global diarrhoeal disease burden. Curr.Opin. Infect. Dis., 2018; 31: 449–454
  Google Scholar
• 5. Bauman-Popczyk A., Sadkowska-Todys M., Zieliński A.:Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka.Alfa-Medica Press, Bielsko-Biała, 2014
  Google Scholar
• 6. Bednarska M., Jankowska I., Pawelas A., Piwczyńska K.,Bajer A., Wolska-Kuśnierz B., Wielopolska M., Welc-FalęciakR.: Prevalence of Cryptosporidium, Blastocystis, and otheropportunistic infections in patients with primary andacquired immunodeficiency. Parasitol. Res., 2018; 117: 2869–2879
  Google Scholar
• 7. Blutt S.E., Matson D.O., Crawford S.E., Staat M.A., AzimiP., Bennett B.L., Piedra P.A., Conner M.E.: Rotavirus antigenemiain children is associated with viremia. PLoS Med., 2007;4: e121
  Google Scholar
• 8. Centers for Disease Control and Prevention https://www.cdc.gov/travel (12.08.2019)
  Google Scholar
• 9. Chen H., Hu Y.: Molecular diagnostic methods for detectionand characterization of human noroviruses. OpenMicrobiol. J., 2016; 10; 78–89
  Google Scholar
• 10. Chowdhury F.R., Nur Z., Hassan N., von Seidlein L.,Dunachie S.: Pandemics, pathogenicity and changing molecularepidemiology of cholera in the era of global warming.Ann. Clin. Microbiol. Antimicrob., 2017; 16: 10
  Google Scholar
• 11. Crawford S.E., Ramani S., Tate J.E., Parashar U.D., SvenssonL., Hagbom M., Franco M.A., Greenberg H.B., O’Rayan M.,Kang G., Desselber U., Estes M.K.: Rotavirus infection. Nat.Rev. Dis. Primers, 2017; 3: 17083
  Google Scholar
• 12. Czarkowski M.P., Cielebąk E., Staszewska-Jakubik E.,Kondej B.: Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce. Biuletyn rocznyNarodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PaństwowyZakład Higieny – Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnychi Nadzoru, Główny Inspektorat Sanitarny – DepartamentZapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnychu Ludzi, Warszawa, roczniki 2013–2018. http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04 (15.08.2019)
  Google Scholar
• 13. de Boer E., Zwartkruis-Nahuis A., Heuvelink A.E., HarmanusC., Kuijper E.J.: Prevalence of Clostridium difficile inretailed meat in the Netherlands. Int. J. Food Microbiol., 2011;144: 561–564
  Google Scholar
• 14. de Graaf M., Beck R., Caccio S.M., Duim B., Fraaij P.,LeGuyader F.S., Lecuit M., Le Pendu J., de Wit E., Schultsz C.:Sustained fecal-oral human-to-human transmission followinga zoonotic event. Curr. Opin. Virol., 2017; 22: 1–6
  Google Scholar
• 15. Dhama K., Rajagunalan S., Chakraborty S., Verma A.K.,Kumar A., Tiwari R., Kapoor S.: Food-borne pathogens of animalorigin-diagnosis, prevention, control and their zoonoticsignificance: A review. Pak. J. Biol. Sci., 2013; 16: 1076-1085
  Google Scholar
• 16. Ersöz Ş.Ş., Coşansu S.: Prevalence of Clostridium difficileisolated from beef and chicken meat products in Turkey.Korean J. Food Sci. Anim. Resour., 2018; 38: 759-767
  Google Scholar
• 17. European Centre for Disease Prevention and Control:Communicable Disease Threats Report: Monitoring environmentalsuitability of Vibrio growth in the Baltic Sea-Summer 2019 https://www.ecdc.europa.eu/sites/portal/files/documents/CDTR_week36.pdf (15.08.2019)
  Google Scholar
• 18. European Centre for Disease Prevention and Control,European Food Safety Authority: Rapid risk assessment: Multicountryoutbreak of Listeria monocytogenes serogroup IVb,multi-locus sequence type 6, infections probably linked tofrozen corn. https://www.ecdc.europa.eu/sites/portal/files/documents/22-02-2018-RRA-Listeria-Finland.pdf (23.07.019)
  Google Scholar
• 19. European Centre for Disease Prevention and Control:Shigellosis outbreak linked to European Rainbow Gatheringin Poland. https://ecdc.europa.eu/en/news-events/shigellosis-outbreak-linked-european-rainbow-gathering-poland(14.07.2019)
  Google Scholar
• 20. European Centre for Disease Prevention and Control:Typhoid fever outbreak linked to Rainbow gathering inNorthern Italy. https://ecdc.europa.eu/en/news-events/typhoid-fever-outbreak-linked-rainbow-gathering-northern-italy (14.07.2019)
  Google Scholar
• 21. Fletcher S.M., Maharaj S.R., James K.: Description ofthe food safety system in hotels and how it compares withHACCP standards. J. Travel Med., 2009; 16: 35–41
  Google Scholar
• 22. Fletcher S.M., McLaws M.L., Ellis J.T.: Prevalence of gastrointestinalpathogens in developed and developing countries:Systematic review and meta-analysis. J. Public HealthRes., 2013; 2: 42–53
  Google Scholar
• 23. Greenwood Z., Black J., Weld L., O’Brien D., Leder K., Von Sonnenburg F., Pandey P., Schwartz E., Connor B.A., Brown G.,Freedman D.O., Torresi J., GeoSentinel Surveillance Network:Gastrointestinal infection among international travelers globally.J. Travel Med., 2008; 15: 221–228
  Google Scholar
• 24. Hemming M., Huhti L., Räsänen S., Salminen M., VesikariT.: Rotavirus antigenemia in children is associated with moresevere clinical manifestations of acute gastroenteritidis. Pediatr.Infect. Dis. J., 2014; 33: 366–371
  Google Scholar
• 25. Hull B.P., Mahajan D., Dey A., Menzies R.I., McIntyre P.B.:Immunisation coverage annual report, 2008. Commun. Dis.Intell. Q. Rep., 2010; 34: 241–258
  Google Scholar
• 26. Jagielski M.: Etiologia, obraz kliniczny i diagnostykaostrych zakażeń i zarażeń przewodu pokarmowego oraz zatrućpokarmowych. Fundacja Pro Pharmacia Futura, Warszawa,2010, 180–187, 195–217, 218–230
  Google Scholar
• 27. Karney A.: Mikrobiota a otyłość. Dev. Period. Med, 2017;21: 203–207
  Google Scholar
• 28. Katz L.S., Petkau A., Beaulaurier J., Tyler S., Antonova E.S.,Turnsek M.A., Guo Y., Wang S., Paxinos E.E., Orata F., GladneyL.M., Stroika S., Folster J.P., Rowe L., Freeman M.M. i wsp..: Evolutionarydynamics of Vibrio cholerae O1 following a singlesourceintroduction to Haiti. mBio. 2013; 4: e00398-13
  Google Scholar
• 29. Kauppinen A., Al-Hello H., Zacheus O., Kilponen J.,Maunula L., Huusko S., Lappalainen M., Miettinen I., BlomqvistS., Rimhanen-Finne R.: Increase in outbreaks of gastroenteritislinked to bathing water in Finland in summer 2014. Euro. Surveill.,2017; 22: 30470
  Google Scholar
• 30. Kądzielska J., Obuch-Woszczatynski P., Pituch H.,Młynarczyk G.: Clostridium perfringens jako czynnik etiologicznybiegunki poantybiotykowej. Post. Mikrobiol., 2012; 51:17–25
  Google Scholar
• 31. Kirk M.D., Pires S.M., Black R.E., Caipo M., Crump J.A., DevleesschauwerB., Döpfer D., Fazil A., Fischer-Walker C.L., HaldT., Hall A.J., Keddy K.H., Lake R.J., Lanata C.F., Torgerson P.R. iwsp.: World Health Organization estimates of the global andregional disease burden of 22 foodborne bacterial, protozoal,and viral diseases, 2010: A data synthesis. PLoS Med., 2015; 12:e1001921
  Google Scholar
• 32. Knox N.C., Forbes J.D., Peterson C.L., Van Domselaar G.,Bernstein C.N.: The gut microbiome in inflammatory boweldisease: Lessons learned from other immune-mediated inflammatorydiseases. Am. J. Gastroenterol., 2019; 114: 1051–1070
  Google Scholar
• 33. Kotloff K.L., Nataro J.P., Blackwelder W.C., Nasrin D., FaragT.H., Panchalingam S., Wu Y., Sow S.O., Sur D., Breiman R.F.,Faruque A.S., Zaidi A.K., Saha D., Alonso P.L., Tamboura B.i wsp.: Burden and aetiology of diarrheal disease in infants andyoung children in developing countries (the Global EntericMulticenter Study, GEMS): A prospective, case-control study.Lancet, 2013; 382: 209–222
  Google Scholar
• 34. Kozieł N., Kukier E., Kwiatek K.: Clostridium perfringens– znaczenie epidemiologiczne i diagnostyka zachorowań. Med.Weter., 2019; 75: 265–270
  Google Scholar
• 35. Lal A., Hales S., French N., Baker M.G.: Seasonality inhuman zoonotic enteric diseases: A systematic review. PLoSOne, 2012; 7: e31883
  Google Scholar
• 36. Lopman B., Vennema H., Kohli E., Pothier P., Sanchez A.,Negredo A., Buesa J., Schreier E., Gray J., Gallimore C., BottigerB., Hedlund K.O., Torvén M., von Bonsdorff C.H., Maunula L. iwsp.: Increase in viral gastroenteritis outbreaks in Europe andepidemic spread of new norovirus variant. Lancet, 2004; 363:682–688
  Google Scholar
• 37. Mitchell H., Hughes G.: Recent epidemiology of sexuallytransmissible enteric infections in men who have sex withmen. Curr. Opin. Infect. Dis., 2018; 31: 50–56
  Google Scholar
• 38. Mrożek-Budzyn D.: Wakcynologia praktyczna. Alfa-MedicaPress, Bielsko-Biała 2018
  Google Scholar
• 39. Ndumbi P., Freidl G.S, Williams C.J., Mårdh O., Varela C.,Avellón A., Friesema I., Vennema H., Beebeejaun K., Ngui S.L.,Edelstein M., Smith-Palmer A., Murphy N., Dean J., Faber M.:Hepatitis A outbreak disproportionately affecting men whohave sex with men (MSM) in the European Union and EuropeanEconomic Area, June 2016 to May 2017. Euro Surveill.,2018; 23: 1700641
  Google Scholar
• 40. Plutzer J., Lassen B., Jokelainen P., Djurković-Djaković O.,Kucsera I., Dorbek-Kolin E., Šoba B., Sréter T., Imre K., OmeragićJ., Nikolić A., Bobić B., Živičnjak T., Lučinger S., Stefanović L.L.i wsp.: Review of Cryptosporidium and Giardia in the Easternpart of Europe, 2016. Euro Surveill., 2018; 23: 16-00825
  Google Scholar
• 41. Ramani S., Atmar R.L., Estes M.K.: Epidemiology of humannoroviruses and updates on vaccine development. Curr. Opin.Gastroenterol., 2014; 30: 25–33
  Google Scholar
• 42. Rodriguez C., Avesani V., Van Broeck J., Taminiau B.,Delmée M., Daube G.: Presence of Clostridium difficile in pigsand cattle intestinal contents and carcass contamination atthe slaughterhouse in Belgium. Int. J. Food Microbiol., 2013;166: 256–262
  Google Scholar
• 43. Rodriguez Diaz C., Seyboldt C., Rupnik M.: Non-human C.difficile reservoirs and sources: Animals, food, environment.Adv. Exp. Med. Biol., 2018; 1050: 227–243
  Google Scholar
• 44. Scallan E., Hoekstra R.M., Angulo F.J., Tauxe R.V., WiddowsonM.A., Roy S.L., Jones J.L., Griffin P.M.: Foodborne illnessaquired in the United States – major pathogens. Emerg. Infec.Dis., 2011; 17: 7–15
  Google Scholar
• 45. Schjørring S., Lassen S.G., Jensen T., Moura A., KjeldgaardJ.S., Müller L., Thielke S., Leclercq A., Maury M.M., TourdjmanM., Donguy M.P., Lecuit M., Ethelberg S., Nielsen E.M.: Crossborderoutbreak of listeriosis caused by cold-smoked salmon, revealed by integrated surveillance and whole genomesequencing (WGS), Denmark and France, 2015 to 2017. EuroSurveill., 2017; 22: 17-00762
  Google Scholar
• 46. Sell J., Dolan B.: Common gastrointestinal infections. Prim.Care, 2018; 45: 519–532
  Google Scholar
• 47. Shane A.L., Mody R.K., Crump J.A., Tarr P.I., Steiner T.S.,Kotloff K., Langley J.M., Wanke C., Warren C.A., Cheng A.C.,Cantey J., Pickering L.K.: 2017 Infectious Diseases Society ofAmerica clinical practice guidelines for the diagnosis andmanagement of infectious diarrhea. Clin. Infect. Dis., 2017; 65:e45–e80
  Google Scholar
• 48. Simms I., Field N., Jenkins C., Childs T., Gilbart V.L., DallmanT.J., Mook P., Crook P.D., Hughes G.: Intensified shigellosisepidemic associated with sexual transmission in men whohave sex with men – Shigella flexneri and S. sonnei in England, 2004 to end of February 2015. Euro Surveill., 2015; 20: 21097
  Google Scholar
• 49. Smith H.V., Cacciò S.M., Cook N., Nichols R.A., Tait A.:Cryptosporidium and Giardia as foodborne zoonoses. Vet. Parasitol.,2007; 149: 29–40
  Google Scholar
• 50. Songer J.G., Trinh H.T., Killgore G.E., Thompson A.D.,McDonald L.C., Limbago B.M.: Clostridium difficile in retailmeat products, USA, 2007. Emerg. Infect. Dis., 2009; 15: 819–821
  Google Scholar
• 51. Surveillance Atlas of Infectious Diseases. www.ecdc.europa.eu/en/surveillance-atlas-infectious-diseases(30.07.2019)
  Google Scholar
• 52. Szych J.: Rekomendacje laboratoryjnej diagnostykizakażeń przewodu pokarmowego bakteriami rosnącymiw warunkach tlenowych oraz mikroaerofilnych. RekomendacjeNarodowego Instytutu Zdrowia PublicznegoPaństwowego Zakładu Higieny i Krajowej Izby DiagnostówLaboratoryjnych. https://kidl.org.pl/get-file/166_to-wrzucam-rekomendacjejelitowkadrukmaly-1-min-min.pdf
  Google Scholar
• 53. Tkalec V., Janezic S., Skok B., Simonic T., Mesaric S., VrabicT., Rupnik M.: High Clostridium difficile contamination rates ofdomestic and imported potatoes compared to some other vegetablesin Slovenia. Food Microbiol., 2019; 78: 194–200
  Google Scholar
• 54. Voetsch A.C., Van Gilder T.J., Angulo F.J., Farley M.M., ShallowS., Marcus R., Cieslak P.R., Deneen V.C., Tauxe R.V., EmergingInfections Program FoodNet Working Group: FoodNetestimate of the burden of illness caused by nontyphoidal Salmonellainfections in the United States. Clin. Infec. Dis., 2004;38: S127–S134
  Google Scholar
• 55. Vogt N.M., Romano K.A., Darst B.F., Engelman C.D., JohnsonS.C., Carlsson C.M., Asthana S., Blennow K., Zetterberg H.,Bendlin B.B., Rey F.E.: The gut microbiota-derived metabolitetrimethylamine N-oxide is elevated in Alzheimer’s disease.Alzheimers Res. Ther., 2018; 10: 124
  Google Scholar
• 56. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologicznaw Gdańsku: Wybrane choroby zakaźne w województwiepomorskim w 2018. http://www.wsse.gda.pl/pliki-do-pobrania/nadzor-sanitarny/oddzial-epidemiologii-i-statystyki/choroby-zakane/1739-choroby-2018/file (14.07.2019)
  Google Scholar
• 57. Wolska-Kusnierz B., Bajer A., Caccio S., Heropolitanska-Pliszka E., Bernatowska E., Socha P., van Dongen J., BednarskaM., Paziewska A., Sinski E.: Cryptosporidium infection inpatients with primary immunodeficiencies. J. Pediatr. Gastroenterol.Nutr., 2007; 45: 458–464
  Google Scholar
• 58. Wong C.J., Price Z., Bruckner D.A.: Aseptic meningitis inan infant with rotavirus gastroenteritis. Paediatr. Infec. Dis.,1984; 3: 244–246
  Google Scholar
• 59. World Health Organization: The global task force on choleracontrol. https://www.who.int/cholera/task_force/en/(12.08.2019)
  Google Scholar
• 60. World Health Organization, The United Nations Children’sFund (UNICEF): Ending preventable child deaths from pneumoniafrom pneumonia and diarrhoea by 2025. The IntegratedGlobal Action Plan for Pneumonia and Diarrhoea (GAPPD).WHO Press 2013. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/79200/9789241505239_eng.pdf;jsessionid=38317CFD4D8F17D0D43CF3B46615C242?sequence=1 (12.08.2019)
  Google Scholar
• 61. Zoetendal E.G., Rajilic-Stojanovic M., de Vos W.M.: Highthroughputdiversity and functionality analysis of the gastrointestinaltract microbiota. Gut, 2008; 57: 1605–1615
  Google Scholar

Pełna treść artykułu